Creativiteit in een project leidt niet alleen tot meer innovatieve ideeën, maar ook tot een positieve werkhouding bij de creatievelingen. Dat is voornamelijk te danken aan het feit dat mensen zich kunnen ontwikkelen in een creatieve omgeving: zij kunnen leren (van zichzelf en door naar anderen te kijken) en hebben het gevoel in een ‘flow’ te zitten. ‘In flow zijn’ is een ervaring waarin je continu uitgedaagd wordt en zo tot ongekende prestaties in staat blijkt. Individueel en in een groep, want een flow-ervaring is besmettelijk. Een flow-ervaring bevindt zich in het gebied tussen angst en verveling: beide geen positieve ervaringen. Te veel verveling of routinematig werk vraagt om spanning. Te veel spanningen achter elkaar vragen om rust en doen verlangen naar routinematig werk. Deze dynamiek verklaart waarom flow-activiteiten tot creativiteit kunnen leiden. Flow hangt dus nauw samen met creativiteit; zij kennen dezelfde mechanismen. De belangrijkste daarvan zijn self-efficacy (de verwachting dat je zélf in staat bent om je gedrag effectief toe te passen en dus de beoogde resultaten te behalen) en zelfdeterminisme (de staat waar je naar eigen keuze kunt zijn wie je bent). Creativiteit gaat dus om keuzevrijheid en (taakspecifiek) zelfvertrouwen. Deze mechanismen zijn te triggeren door enerzijds een veilig leerklimaat te scheppen en anderzijds te zorgen voor de condities die de kans op creativiteit verhogen.
Leren door ervaring en leren door observeren zijn twee belangrijke voorwaarden. Fouten maken mag, succeservaringen worden opgestapeld en tegenslagen zijn er vooral om te reflecteren op strategieën; niet om te twijfelen aan de vaardigheden van iemand. Afkijken mag ook, want daardoor neemt ons taakspecifiek zelfvertrouwen toe. Tenminste, als we die persoon vergelijkbaar achten met onszelf. Daarom past een transformationeel leider zo mooi in een omgeving vol creativiteit en flow. Mensen worden veel creatiever als ze merken dat hun baas hun creatie belangrijk vindt. Wanneer in zo’n omgeving ook gewerkt wordt aan de aspecten die de kans op flow verhogen, zijn er creatieve ideeën in overvloed! Bied duidelijkheid, geef heldere feedback, geef je medewerker het gevoel dat er belangstelling is voor wat hij nu doet en niet alleen in wat het straks gaat opleveren. Maak plaats voor zelfdeterminisme en zorg dat mensen hun verdedigingsmechanismen kunnen laten varen. Zorg ervoor dat inspanning gericht is om steeds de optimale balans te vinden tussen complexiteit en vaardigheid, en tussen acties en bewustzijn. Regel een ruimte voor concentratie. En stuur niet op tijd; die moet kunnen versnellen of vertragen.
